Split, Hırvatistan, Trg Peristil

Eski Split kente yukarıdan bakıldığında, birinin bina, sokak ve meydanlar yerleştirdiği dikdörtgen bir kutu gibi görünüyor. Split’teki meydanların en ilginç ve en eskisi, Trg Peristil’tir ve yerel halk tarafından yerin tarihi kalbi olarak sayılmaktadır. Meydanın tarihi, oldukça özeldir. Başlarda meydan, 305 yılında Roma İmparatoru Diocletian için inşa edilen, 300 metrekarelik devasa bir alanı olan sarayın iç avlusuydu. Aslında, eski Split kentin yarısı sarayın surları içinde yer almaktadır ve günümüze kadar en iyi korunmuş Roma sarayıdır. Romalılar onu terk ettikten sonra, Slavlardan korunmak amacıyla Salona sakinleri duvarlar arasına yerleşip eski sarayı şehre dönüştürene kadar yüzyıllarca terkedilmiş şekilde kalmıştır. Daha sonra hep şehir olarak kalacaktır. Mekanın ilk başpiskoposu olan Ravenna, Diocletian’ın mozolisini bir kiliseye dönüştürmeye karar verir. O andan itibaren saray avlusu, bir ortaçağ meydanın tüm işlevleriyle birlikte, resmi olarak katedralin meydanı haline gelmektedir. Dönüşümlere uğrar, ancak kırmızı porfir sütunları da dahil olmak üzere, bir takım parçaları korunur.

Rovinj, Hırvatistan, Trg Sveta Eufemije Trg G. Matteottija

Kentin tarihi Venedik’e bağlıdır ancak Rovinj, dar kanal tarafından anakaradan ayrılmış bir adada sekizinci yüzyılın başında, yani biraz daha erken kuruldu. Çok daha sonra, 1763 yılında, Venedik yönetiminin sonuna doğru, topluluk kıyıları tıkayarak adayı şehirle birleştirir. Eski kanalın bulunduğu yerde, klasik bir synoikisis süreciyle birlikte, çok kısa bir zaman içerisinde dört meydandan oluşan ve aralarında en önemli Trg G. Matteottija olduğu bir meydan sistemine dönüşür. Burada bulunan binaların çoğunu on dokuzuncu yüzyıla aittir, fakat geçmişte Venedikle olan bağlantılarını yüceltmek adına Aziz Mark’ın aslanı bile yapılmış ve belediyenin önüne yerleştirilmişti. Şehirin Anameydanı, tepenin en yüksek noktasında bulunan Trg Sveta Eufemija’ dır. Bazilikanın 60 metrelik çan kulesine hakim, üç tarafı deniz ve yanları boş olan, tepesinde Aziz Euphemia heykelinin rüzgarın yönüne bağlı olarak döndüğü meydan, şehirin en önemli meydanı kalmaya devam etmektedir.

Piran, Slovenya, Tartinijev trg

Tanınmış II trillo del diavolo ‘nun yazarı Giuseppe Tartini, Venedik Cumhuriyeti’nin bir parçası olan ve o dönemde Pirano olarak bilinen bu şehirde doğdu. Piran Meydanı onun adıyla anılır ve bestecinin doğduğu ev meydanın yan tarafında bir yerdedir, ancak onun doğduğu dönemde yerler oldukça farklıydı. Tartini Meydanı her zaman bir meydan değildi, ilk zamanlarda şehir surlarının dışında bulunan Adriyatik sularında balık tutan tekneler ve gemiler için bir rıhtım idi. Daha sonra boğazlar, saraylar ve idari rolleri olan güzel binalar ile sınırlanmaya başlar. Yer önem kazandıkça, yetkililer 1894’te körfezi tıkayarak kelimenin tam anlamıyla bir meydan inşa etmeye karar verirler. İki yıl sonra, meydanda Tartini’nin heykeli açılır ve Venedik’teki benzer bir çan kulesiyle, Aziz Georgi Kilisesi’nin şapelinin hakim olduğu meydan, şekil ve oranların başarılı bir denge ile uyum içerisinde bulunduğu çok canlı bir alana dönüştürülür.